گزارش ها و کلیپ هایی که از دامداران کشور وجود دارد نشا ن میدهد که آنها مشکلات زیادی دارند و شرایط برای تولید مناسب نیست، قیمت بالای نهاده و عدم حمایت های دولتی و مهم‌تر از همه نبودن گوش شنوا برای شنیدن مشکلات آنها از مواردی است که عرصه را برای تولید تنگ تر کرده است.
کلیپی که چند روز پیش یک دامدار صنعتی منتشر کرد نشان میداد که این دامدار با تجربه ۲۰ ساله به دلیل مشکلات تولید اکنون به مرز ورشکستگی و توقف تولید رسیده و از بی‌توجهی و بی‌مهری‌های دولت طی چند سال اخیر انتقاد می‌کرد.
منصور پوریان رئیس شرکت تامین کنندگان دام کشور زوایای دیگری از بحران وضع تولید را فاش می کند و می‌گوید همه اینها از دولت دوازدهم شروع شد. به دلیل عدم مدیریت، نهاده های وارداتی سر از بازارهای سیاه در می آورد و سامانه بازارگاه دولتی که وزارت جهاد برای توزیع به نرخ دولتی بین دامداران راه انداز کرده بود هم به خوبی عمل نکرد تا دامداران به جای نهاده ارزان به چند برابر قیمت از بازار آزاد تهیه کنند.
از سوی دیگر کسانی علیرغم کافی بودن تولید داخل و به جهت سود سرشاری که داشت گوشت وارد کردند و با تعیین نرخ های بالاتر از قیمت داخل سودهای عجیب و غریبی به جیب زدند که همه اینها به ضرر بخش تولید تمام شد.
ضمن اینکه دولت با تعیین نرخ های دستوری و نیز سپردن بازار به دست ستاد تنظیم بازار و تصمیمات شتابزده و غیر اصولی تیشه به ریشه تولید زد.
این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:
دامداران مشکلاتی را مطرح می کنند که دولت از آنها حمایت نمی کند، نهاده برای تولید ندارند، محصول شان را به قیمت کم می خرند. در عین حال هزینه های تولیدشان بالاست و همه اینها باعث شده برخی از آنها تولید را رها کنند و یا در آستانه ورشکستگی قرار بگیرند از نظر شما چرا این مشکلات ایجاد شده است؟
پوریان: هزینه های تولید یکی از دغدغه های اصلی آنها است هزینه یک کیلوگرم دام زنده بیش از ۵۸ هزار تومان است اما تولید خود را به قیمت ۴۸ هزار تومان می فروشند حتی مجبور می شوند بره های شیری خود را عرضه کشتارگاه کنند.
دلیل بالا بودن هزینه تولید چیست؟
پوریان: کمبود خوراک دام عامل اصلی بالا بودن هزینه است که ۷۰ درصد در هزینه تولید نقش دارد.
مگر نهاده دولتی تحویل نمی گیرند؟
پوریان: اولا مشکل در توزیع وجود دارد که به دست تولید کننده نمی رسد دوم اینکه ۸۰ درصد دامداران بویژه سبک، سنتی هستند که اصلا به آنها تعلق نمی گیرد ضمنا در بخش صنعتی هم نهاده به موقع تحویل نمی دهند و به این دلیل تولید کنندگان مشکلات زیادی در تامین علوفه دارند.
مگر قرار نبود که هر چه نهاده وارد کشور می شود از مسیر سامانه بازارگاه که وزارت جهاد کشاورزی راه اندازی کرده توزیع شود؟
پوریان: سامانه بازارگاه نتوانست این نیاز را پوشش دهد ضمن اینکه نحوه عملکرد آنها هم مشکلات زیادی داشت و نهاده وارداتی کامل به بازارگاه نمی رسید.
شما می گویید که دامدار نهاده دولتی پیدا نمی کند اما در بازار آزاد به قیمت گران فراوان است. درحالی که وزارت جهاد مصوب کرده بود که هر نهاده ای که وارد کشور می شود مستقیم بیاید به این بازارگاه. پس این بازار آزاد چگونه تشکیل می شود؟
پوریان: طبیعی است این نهاده بازار آزاد وارداتی است و اینها در کشور تولید نمی شود. نهاده وارداتی به هر دلیلی دست دلال می افتد و آنها در بازار آزاد به چند برابر قیمت می فروشند و این مشکلی است که امروزه صنعت دامداری کشور را گرفتار کرده است.
آیا آماری که گفتید بیش از ۸۰ درصد دامداری های کشور سنتی است آمار دقیقی است؟
پوریان: بله در بخش دام سبک بیشتر دامداران روستایی هستند که به صورت سنتی تولید می کنند.
دام سبک چه سهمی از تولید گوشت کشور دارد؟
پوریان: ۴۵ درصد نیاز کشور از طریق دام سبک و ۵۵ درصد از طریق دام سنگین تامین می شود.
گفتید که به دلیل قیمت تمام شده بالا برای تولید کنندگان ادامه تولید صرفه ندارد. راهکار چیست؟
پوریان: نخستین راهکار این است که دولت به جای اینکه ارز برای واردات نهاده اختصاص دهد نقدینگی در اختیار دامداران بگذارد و آنها می توانند خودشان نیاز علوفه خود را تامین کنند. این کار باید ضرب العجلی باشد.
در چه قالبی باید باشد؟
پوریان: در قالب تسهیلات کم سود باشد. چنین طرحی پیشنهاد شده اما از سوی وزارت جهاد کشاورزی تصویب نشده و اجرا نمی شود. دومین راهکار این است که دولت سیاسی کاری را کنار بگذارد و به فکر صادرات باشد که می تواند این صنعت را توسعه دهد.
شما گفتید که نهاده دامی کشور وارداتی است و نقدینگی به خود دامدار بدهند تا وارد کند. آیا دامدار واقعا توان واردات دارد؟
پوریان: منظور من این نیست که دامدار مستقیم وارد کند اما معتقدم که اگر نقدینگی داشته باشد برای تامین نیاز خود اقدام خواهد کرد و حتی خودش اقدام به کشت می کند و کشت این گونه نهاده ها از جمله ذرت و جو چیز عجیب و غریبی نیست.
اما گفته می شود که محدودیت در تولید این قبیل نهاده ها به دلیل محدودیت زمین و آب داریم …
پوریان: خیر اینطور نیست. واقعیت این است که همتی برای تولید این نهاده ها در کشور نبوده یعنی سیاسی کاری شده است و چون واردات برای کسانی جذاب بوده به جای اصرار بر تولید، واردات را انتخاب کردند در سیاست گذاری محصولات استراتژیک مانند خوراک دام دولت خوب عمل نکرد و توجهش معطوف واردات شد.
لابی واردات همواره مسیر واردات را برای کشور باز کرده است. در مورد گوشت هم این لابی واردات اگر اجازه می داد ما به راحتی همه نیاز کشور را می توانستیم در داخل تولید کنیم. تجربه نشان داده که هر زمانی از یک محصولی حمایت شده تولید هم خوب شده است به عنوان نمونه از زمانی که به کلزا به عنوان دانه روغنی توجه شد ۵۰ درصد نیاز در کشور تامین شد.
شما اشاره می کنید که تولید گوشت در کشور به اندازه کافی است پس چرا قیمت ها همچنان گران است؟
پوریان: به موضوع خوبی اشاره کردید. قبل از سال ۹۶ کشور تولید خوبی داشت و سالانه یک میلیون راس دام سبک و سنگین به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می کردیم و چه اتفاقی افتاد که در سال ۹۷ و ۹۸ به یکباره به وارد کننده صرف در کل گوشت ها تبدیل شدیم. و این جای سوال ا ست که یکباره چه اتفاقی افتاد و قیمت سرسام آور بالا رفت.
خوب چه اتفاقی افتاد؟ شما توضیح دهید؟
پوریان: یک سری تصمیم گیری های غلط توسط دولت انجام شد از جمله قیمت های دستوری باعث شد تولید ضربه ببیند. سال گذشته ۴ نوع تغییر قیمتی در حوزه گوشت داشتیم در مرغ و شیر هم این قیمت های دستوری وجود داشت. این سبب شد که قیمت بازار جلوتر از این قیمت ها باشد و نتیجه این شدکه علیرغم عرضه فراوان قیمت ها هم بالاست چون عرضه و تقاضا سنخیتی ندارد.
شما گفتید که سالانه یک میلیون راس صادرات داشتیم اما واقعیت این است که ما در هیچ دوره ای در گوشت خودکفا نبودیم و اگر صادراتی هم بوده مقطعی بوده و یا اینکه شما آمار قاچاق را به عنوان آمار صادرات حساب می کنید.
پوریان: خودکفایی داشتیم، صادرات ما از سال ۹۲ تا ۹۵ رو به افزایش بود.
پس چرا ما آن زمان ها هم وارد می کردیم ما در طی همه این سالها سالانه حدود ۱۵۰ هزار تن در سال و ارد کرده ایم.
پوریان: آن زمان برای تامین بخشی از نیاز صنعتی کشور وارد می کردیم. که از کشورهای هند و برزیل وارد می شد و برای بازار مصرف وارد نمی کردیم. اما متاسفانه در سالهای ۹۶ تو ۹۷ و ۹۸ برای تامین نیاز مصرف کشور واردات گسترده کردند که به تولید داخل فشار آورد.
شما می گویید مشکلات دولت در تصمیم گیری دامداران را به این وضع رسانده که امروزه علیرغم تولید کافی مشکلات زیادی دارند کدام تصمیم گیریهای اشتباه دولت روحانی باعث این مشکلات بوده؟
پوریان: دولت روحانی در دو بخش است در ۴ ساله دوم روحانی سیاست های کاملا انقباضی اعمال شد که خود دولت می گوید تحریم عامل آن بود. تصمیمات متعدد ممنوعیت صادرات، قیمت گذاری دستوری، واردات بی رویه که تولید داخل را کاملا سرکوب کرد و عملکرد ستاد تنطیم بازار عاملی برای فلج کردن دامداران شد.
با تصمیمات ستاد تنطیم بازار تقریبا دو وزارتخانه جهاد کشاورزی و صمت غیرفعال شدند که همه به ضرر بخش تولید بود.
قیمت گوشت را مگر ستاد تنظیم بازار تعیین می کند؟ پس چرا قیمت های متفاوتی در بازار وجود دارد؟
پوریان: بله ستاد تنظیم بازار تعیین می کند مثلا گوشت وارداتی منجمد برزیل را کیلویی ۱۲۰ هزار تومان تعیین کرد یا شرکت پشتیبانی پشتیبانی امور دام برای خرید گوشت داخل قیمت تعیین می کند مثلا خرید گوشت عشایر را کیلویی ۴۵ هزار تومان تعیین کرد.
شما انتظار داشتید که ستاد تنظیم بازار ورود نکند و گوشت به قیمت بیش از ۱۸۰ هزار تومان هم به فروش برود؟
پوریان: گوشت منجمد داخلی کمتر از ۱۰۰ هزار تومان و فراوان است و نشان میدهد که علیرغم کرونا تولید زیاد است.تیر ماه پارسال گوشت را به شرکت پشتیبانی امور دام کیلویی ۶۰ هزار تومان میدادیم و قیمت به ۷۲۵۰۰ و بعد ۸۲۵۰۰ تومان تغییر کرد، پس از آن خود دولت گوشت وارداتی را ۱۲۰ هزار تومان اعلام کرد. یعنی با وجودی که تولید داخل فراوان بود و به قیمت مناسب تر هم به شرکت پشتیبانی امور دام کشور عرضه می شد اما گوشت وارد کردند و قیمت بیشتری هم برایش تصویب کردند.
نمونه های دیگری هم از اشکالات مدیریتی وجود دارد؟
پوریان: ممنوعیت بر صادرات، واردات بدون محاسبه برای مصرف در حالی که داخل توان تولید دارد یک خطای فاحش بود.
شما همیشه می گویید که تولید داخل کافی است اما قیمت ها هم خیلی بالاست و این همواره مورد انتقاد مخاطبان ما بوده است. بالا بودن تولید داخل را چگونه اثبات می کنید؟
پوریان: بر اساس آمار سازمان دامپزشکی کشور جمعیت گوسفند ۷۰ میلیون راس است که باید ۵۵ میلیون راس می شد که ۱۵ میلیون راس مازاد داریم. سال گذشته در فصل بهار میزان تولید گوشت گوساله ۵۵ درصد رشد داشته است. در این میان کسانی معترض ما هستند که رویه را به واردات ربط دادند و دوست داشتند که از این واردات سود ببرند و معمولا اینها شرکت های مصرف کننده ای هستند که بین تولید و بازار قرار گرفته اند الان تولید داخل زیر ۱۰۰ هزار تومان است و اگر از ما بخرند سود آنچنانی نخواهند داشت اما در واردات سود هست.
ما تولید کننده هستیم و میدانیم که چقدر تولید داریم. بخش مولد دام ۴۵ میلیون راس است که رقم بزرگی ا ست و اتفاقا این آمارها کاملا دقیق است.
گفته می شود سرانه مصرف به خاطر گرانی پایین آمده و اگر تولید هم بالا رفته پس این همه گوشت کجا رفته است؟ ضمن اینکه واردات هم انجام می شود.
پوریان: اکنون ۵۰ هزار تن گوشت در سردخانه های بخش خصوصی کشور از تولید داخل انبار شده است و تاریخ آنها تمام می شود و حتی اجازه صادرات خواستیم که مهلت آنها منقضی نشود اما ندادند.
اگر مازاد تولید وجود دارد پس چرا دولت وارد می کند؟
پوریان: این مهمترین مشکلی است که ما در کشور داریم سال گذشته گوشت را به قیمت ۸۲۵۰۰ تومان در قراردادی با وزارت صمت از ۱۹ استان تهیه و می فروختیم اما به یکباره متوجه شدیم که این وزارتخانه ۴۰ هزار تن وارد کرده و به قیمت ۱۲۰ هزار تن می فروشند.
شما می گویید هزینه های تولید بالاست و خودشان می گویند که تولید را متوقف می کنند و یا ورشکسته می شوند. از سوی د یگر شما از افزایش تولید صحبت می کنید این پارادوکس نیست؟
پوریان: بله زمانی که هزینه های تولید بالا می رود آنها مجبور می شوند تولید خود را متوقف کنند. اما بخشی جمعیت دامدار کشور که ۷۰ درصد هستند در هر شرایطی به تولید ادامه میدهند. اگر دولت از تولید کننده حمایت نکند از این به بعد وضعیت تولید کاهش خواهد یافت که دولت باید برای این فصل خشکسالی فکری بکند و راهکار ما این است که نقدینگی در اختیار آنها بگذارد.
محاسبه کردید که برای هر واحد دامی چه میزان نقدینگی لازم است؟
پوریان: بله برای هر واحد تولیدی ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان و برای واحدهای تولید بزرگ تا یک میلیارد تومان نیاز به نقدینگی دارد و دولت این سیاست را از ابتدا باید اجرا می کرد و به جای اختصاص نهاده به وارد کنندگان به تولید کنندگان می داد.
